Middag-Humsterland zijn twee gebieden die zich onderscheiden van het omliggende land. Middag komt van mid oog en betekent middelste eiland.  Humsterland is afgeleid van Hugmerchi: de Marke van de Hughen, een stam die hier in een ver verleden woonde (een marke is vergelijkbaar met wat nu een gemeente is ofwel een gebied waarbinnen recht werd gesproken). Overigens zou Hugmerchi destijds veel groter geweest zijn dan het eiland Humsterland.

Ruim drieduizend jaar geleden was het Middag-Humsterland nog het Noord-Nederlandse kustgebied. Een gebied dat zich ongestoord ontwikkelde, steeds minder onder water kwam te staan en begroeid raakte. Dit bleef voor de bewoners van de Drentse Zandgronden niet onopgemerkt. Het was en is een uitstekend weidegebied voor hun vee en de grond oogt vruchtbaar. De vroege pioniers speurden de horizon af naar natuurlijke verhogingen in het landschap. Want ook al was de zee rustig, er was geen enkele bescherming tegen. De eerste bewoners bereikten het kustgebied door de rivieren te volgen die vanaf de Drentse Zandgronden de zee in stroomden. Het huidige Reitdiep vindt haar oorsprong in deze oerstromen. Op een zeker moment sloegen de eerste pioniers hier hun eerste paal. Archeologische vondsten tonen aan dat dit zeker tweeënhalfduizend jaar geleden plaatsvond.

De eerste nederzettingen waren aanvankelijk niet verhoogd. Het worden daarom ook vlaknederzettingen genoemd. De pioniers leefden tamelijk geïsoleerd. Hun nieuwe woongebied werd door onbegaanbare veenmoerassen van de Drentse zandgronden gescheiden. Tussen hen en de zee lag een uitgestrekt waddengebied dat er net zo uit moeten hebben gezien als de huidige wadden.

Vanaf 500 voor Christus is het Middag-Humsterland onafgebroken bewoond geweest. Sinds het begin van onze jaartelling bewerken boeren het land. Dat het landschap er, ondanks de vele veranderingen nog zo mooi en authentiek uitziet is te danken aan de boeren. Net als de boeren kozen in het verleden ook uitgekiende kloosterlingen voor het Middag-Humsterland. Zij stichtten in het Middag-Humsterland kerken, waarvan er nu nog dankzij de Stichting Groninger Kerken een aantal te bewonderen zijn.