Nationaal Landschap Middag-Humsterland

‘Eiland’ in het landschap

Middag-Humsterland, het oudste cultuurlandschap van Europa. Een landschap dat zich laat lezen! Én dat zijn geheimen slechts prijsgeeft aan de oplettende kijker. Ontdek hoe natuur en mens door de eeuwen heen vorm gaven aan dit landschap!

Nationaal Landschap

Middag-Humsterland is een van de twintig Nationale Landschappen die Nederland rijk is. De Nationale Landschappen zijn échte Nederlandse landschappen en vallen op door een bijzondere combinatie van natuur, verschillen in hoogte, bebouwing en gebruik van de grond. Elk Nationaal Landschap vertelt het verhaal van het ontstaan van het Nederlandse landschap.

Middag-Humsterland is in 2005 aangewezen als Nationaal Landschap vanwege zijn drie bijzondere kenmerken:

• het reliëf door wierden, dijken en kwelders.
• het onregelmatige patroon van landbouwgronden
• het zeer open landschap.

Mid oog Hugmerki

Het zijn twee gebieden die zich onderscheiden van het omliggende land: Middag – Middag komt van mid oog en betekent middelste eiland – en Humsterland, genoemd naar de middeleeuwse stam Hugmerki die er woonde. Hugmerchi is van oorsprong een ander woord voor kerspel. Een kerspel is te verglijken met een huidige gemeente en was een gebied waarbinnen recht werd gesproken

Ver terug in de tijd

Ruim drieduizend jaar geleden was het Middag-Humsterland nog het Noord-Nederlandse kustgebied. Een gebied dat zich ongestoord ontwikkelde, steeds minder onder water kwam te staan en begroeid raakte. Dit bleef voor de bewoners van de Drentse Zandgronden niet onopgemerkt. Het was en is een uitstekend weidegebied voor hun vee en de grond oogt vruchtbaar. De vroege pioniers speurden de horizon af naar natuurlijke verhogingen in het landschap. Want ook al was de zee rustig, er was geen enkele bescherming tegen. De eerste bewoners bereikten het kustgebied door de rivieren te volgen die vanaf de Drentse Zandgronden de zee in stroomden. Het huidige Reitdiep vindt haar oorsprong in deze oerstromen. Op een zeker moment sloegen de eerste pioniers hier hun eerste paal. Archeologische vondsten tonen aan dat dit zeker tweeënhalfduizend jaar geleden plaatsvond

Eeuwenoude dorpen

De eerste nederzettingen waren aanvankelijk niet verhoogd. Het worden daarom ook vlaknederzettingengenoemd. De pioniers leefden tamelijk geïsoleerd. Hun nieuwe woongebied werd door onbegaanbare veenmoerassen van de Drentse zandgronden gescheiden. Tussen hen en de zee lag een uitgestrekt waddengebied dat er net zo uit moeten hebben gezien als de huidige wadden.

Landbouw, kerken en kloosters

Vanaf 500 voor Christus is het Middag-Humsterland onafgebroken bewoond geweest. Sinds het begin van onze jaartelling bewerken boeren het land. Dat het landschap er, ondanks de vele veranderingen nog zo mooi en authentiek uitziet is te danken aan de boeren. Net als de boeren kozen in het verleden ook uitgekiende kloosterlingen voor het Middag-Humsterland. Zij stichtten in het Middag-Humsterland kerken, waarvan er nu nog dankzij de Stichting Groninger Kerken een aantal te bewonderen zijn.