Middag-Humsterland telt een groot aantal bijzondere gebouwen en beschermde dorpsgezichten. Naast een reeks van landschappelijk cultuurhistorische objecten, waterwerken, zoals gemalen, zijlen en sluizen,treft u met name ook veel oude kerken aan waarvan de meesten uit de 13e eeuw stammen, en diverse molens die deels nog in
gebruik zijn. Tevens zijn er tussen alle monumenten ook twee oude borgen (een versterkt huis/kasteel).
Aduard
Abdijkerk
Voormalige ziekenzaal van de grootste Cisterciënzer abdij van noordwest Europa, de St. Bernardusabdij, thans kerkgebouw.
Burgemeester Seinenstraat 40
9831 PX Aduard
https://pkn-aduard.nl/gebouwen/abdijkerk/
Aduarderzijl
Een buurtschap met een historisch sluizencomplex en waarhuis.
Zie : https://nl.wikipedia.org/wiki/Aduarderzijl (incl. sluisgeschiedenis)
Den Ham
Kerk
De kerk is in 1729 – zoals met dakpannen aangegeven – op de fundamenten gebouwd van haar voorganger uit de 16e, misschien zelfs 15e eeuw
Ds. Koppiusweg 42, Den Ham
Boerderijborg, Piloersemaborg
Piloersemaborg of Hamsterborg is de enige boerderijborg die in de Provincie Groningen is overgebleven. In 1633 gebouwd in opdracht Johan de Mepsche. Thans in bezit van de Stichting Wierenga van Hamsterborg. In gebruik als restaurant en B&B.
S. Veldstraweg 25
9833 TA Den Ham
Tel: 050-4031362
info@piloersema.nl
www.piloersema.nl
www.piloersemaborg.org
www.deverhalenvangroningen.nl/alle-verhalen/de-hamsterborg-borg-en-boerderij-tegelijk
Ezinge
Kerk
Romaans zaalkerk die gebouwd werd op een wierde in de 13e eeuw. Ook de vrijstaande toren
dateert uit deze periode.
https://ezinge.protestantsekerk.net/kerkgebouw
Allersmaborg, Ezinge
15e eeuwse borg met prachtige tuin en omgeving. In overleg 7 dagen per week van 08.00-00.00 te reserveren door zowel zakelijke als particuliere gasten.
Allersmaweg 64
9891TD Ezinge
Tel. 0594-628055
www.allersmaborg.nl
www.deverhalenvangroningen.nl/alle-verhalen/vijf-eeuwen-allersmaborg
www.nazatendevries.nl/Artikelen en Colums/Borgen/Allersmaborg/Allersmaborg.html
Feerwerd
Jacobuskerk
De aan Jacobus de Meerdere gewijde kerk werd aan het begin van de 13e eeuw gebouwd.
Valgeweg 3, Feerwerd
Molen Joeswert
Maalvaardig, maalt op professionele basis. Verkoop van producten in de molenwinkel naast de molen.
Mentaweg 3
9892 TA Feerwerd
Molenaar : Molenstichting Winsum p/a Peter Pauw
Tel: 06-11 16 06 95
Verkoop molenproducten:
Molenaar Dirk Doeglas : 06 – 44 09 65 36
dirk@doeglas.nl
www.joeswert.jimdofree.com
www.molendatabase.nl/nederland/molen.php?nummer=320
www.molenstichtingwinsum.nl/feerwerd-joeswert
Fransum
Kerk
Als enige kerk in de provincie Groningen heeft Fransum een gemetselde bakstenen preekstoel uit de middeleeuwen. Dit eenzaam gelegen kerkje is gebouwd voor de cisterciënzer monniken van Aduard. Aanvankelijk met een romaans schip met 3 traveeën. Een daarvan is later vervangen door een driezijdig gesloten koor.
Fransumerweg 4, Fransum
www.kerkfransum.nl
www.vroedschapfransum.com
Garnwerd
Kerk
De romano-gotische kerk op de wierde van ‘Granawurth’ stamt waarschijnlijk uit de 12e of 13e eeuw en heeft Sint-Liudger als patroon. De kerk toont aan de westkant een forse zadeldaktoren uit de 18e eeuw die een oudere toren vervangt. De oostkant wordt afgesloten door een vijfzijdig koor.In is de kerk fraai meubilair uit de 17e en 18e eeuw te bewonderen, waaronder een kleine barokke avondmaalstafel.
Burgemeester Brouwersstraat 1, Garnwerd
https://destreekkrant.nu/2018/08/03/kerkje-van-garnwerd-huis-van-oorverblijdende-orgelconcerten/
Molen de Meeuw
Maalvaardig, staat op een unieke plaats aan het Reitdiep
Hunzeweg 38a
9893 PD, Garnwerd
Molenaar : Alex Buist
Tel: 06-27393506
www.molendatabase.nl/nederland/molen.php?nummer=323
www.molenstichtingwinsum.nl/garnwerd-de-meeuw
Kommerzijl
Een buurtschap, voormalige schans (De Opslag) en een historisch sluizencompex.
Zie : https://nl.wikipedia.org/wiki/Kommerzijl (incl. geschiedenis).
Lammerburen / Electra / Waterwolf
Een buurtschap nabij de uitmonding van het Kommerzijlsterriet in het Reitdiep. De waterbouw-werken (sluizencomplex en het nieuw gebouwde gemaal hebben vanaf 1920 voor een naamsverandering gezorgd : Electra en Waterwolf.
Zie : https://nl.wikipedia.org/wiki/Lammerburen en https://nl.wikipedia.org/wiki/Electra_(plaats) en https://nl.wikipedia.org/wiki/De_Waterwolf (incl. geschiedenis)
Niehove
Kerk
Op de wierde van het dorp staat deze eenbeukige kerk met een driezijdig gesloten priesterkoor en romaanse rondboogvensters in de noordmuur. De kerk is gebouwd rond 1230 en later uitgebreid. In de spitse dakruiter hangt een luidklok uit de 13e/14e eeuw. Deze klok behoort met de klokken van Uitwierde en Warfhuizen tot de oudste in Groningen. Tevens bezoekerscentrum met informatie over de historie van het dorp en de omgeving.
Kerkstraat 1, Niehove
www.niehove.eu/bezoekerscentrum/
www.kerkniehove.nl
Contactadres: Alida Terpstra, Kerkpad 1 (tel. 0594-591529)
Oldehove
Kerk
Dit 13e eeuwse zaalkerkje is genoemd naar de bekende ‘apostel der Groningers’, de heilige Liudger. In 1664 is de kerk grondig verbouwd waarbij gebruik is gemaakt van de kloosterstenen van het in 1580 verwoeste klooster Sint-Bernardus te Aduard. In een van grafkelders is de fraai bewerkte tombe van de Weense gravin Margaretha von Cobentzel.
Kerkpad 2, Oldehove
www.kerkoldehove.nl
www.liudgerkerk.nl
www.deverhalenvangroningen.nl/alle-verhalen/de-weense-gravin-van-oldehove
Molen Aeolus
Koren en pelmolen, maalvaardig, maalt op professionele basis; niet te bezichtigen.
Schipvaart 10
9883 PP Oldehove
Molenaar: Piet Reitsema
Tel: 0594-591628
www.molendatabase.nl/nederland/molen.php?nummer=351
Molen De Leeuw
Pelvaardig, pelt op professionele basis, Molenwinkel open op vrijdag en zaterdag (13.00 – 15.00), Rondleidingen op afspraak en op open dagen; zie ook facebook : koren en pel-molen de Leeuw.
Molenstraat 8
9883 PL Oldehove
Molenaar: Gerda Reitsema
Tel: 0594-528680
www.molendatabase.nl/nederland/molen.php?nummer=352
Oostum
Kerk
Het kerkje ligt idyllisch op de wierde van Oostum. De kerk stamt grotendeels uit de 13e eeuw en heeft een eigenaardige toren. Binnen zijn fragmenten van een wandschildering bewaard gebleven. De Groningse kunstenaarsgroep “De Ploeg” heeft het kerkje meerdere malen op het witte doek vereeuwigd.
Oostumerweg 15, Oostum
Saaksum
Kerk
In 1850 herbouwd kerkje op voor die periode karakteristieke wijze met pleisteromramingen van de vensters en gepleisterde velden erboven. Bakstenen zadeldaktoren (uit de 16e eeuw) met lage uitgebouwde traptoren; torengewelf op zandstenen kraagstenen. In het torenportaal epitaaf uit 1550.
Heralmastraat 4, Saaksum
www.hervormdnoordhorn.nl/kerkgebouwen
www.nazatendevries.nl/Artikelen en Colums/Kerken/Saaksum/Kerk en toren van Saaksum.html
www.youtube.com/watch?v=MZFMcj4BwI0
Schaphalsterzijl
Historisch sluizencomplex met waarhuis en gemaal
Zie : https://nl.wikipedia.org/wiki/Schaphalsterzijl_(plaats) (incl. geschiedenis)
Slaperstil
Molen “De Jonge Held”
Achtkantige poldermolen voor bemaling van het water uit polder “De Jonge Held”, het bemalen geschiedt momenteel door een elektrisch gemaal; bij uitval kan De Jonge Held het overnemen.
Bezoekmogelijkheid : Als de molen draait en op afspraak.
Friesestraatweg 436
9746 TL, Groningen
Molenaar: Jeffrey Cusiël
Bereikbaar :
Email : dejongeheld@degroningerpoldermolens.nl
Facebook : https://www.facebook.com/PoldermolenDeJongeHeld/
Websites :
https://degroningerpoldermolens.nl/dejongeheld/
https://www.molendatabase.nl/nederland/molen.php?nummer=336
Steentil
Molen De Eolus, aan het Aduarderdiep
Achtkantige poldermolen voor bemaling van het water uit de Fransumer-polder, het bemalen geschiedt momenteel door een elektrisch gemaal; bij uitval kan De Eolus het overnemen
Aduarderdiep 3
9833 TG Den Ham
Molenaar: Rob Hoving
Tel: 06-40795109
www.degroningerpoldermolens.nl/de-eolus
www.molendatabase.nl/nederland/molen.php?nummer=312
Historische brug over het Aduarderdiep, voormalige schans met voormalig schipperscafé,
Zie : https://nl.wikipedia.org/wiki/Steentil
Wetsingersluis
Historisch restant van een schutsluis met fietsbrug.
Zie : https://nl.wikipedia.org/wiki/Wetsingersluis (incl. geschiedenis en
https://www.boekeniersgarnwerd.nl/de-verhalen/wetsingersluis-2/de-historie-van-de-wetsingersluis/
Wetsingerzijl
Aanvankelijk een uitwateringssluis en later als schutsluis in de Wetsingermaar
Zie : https://nl.wikipedia.org/wiki/Wetsingerzijl (incl.geschiedenis)